صفحه ها
دسته
آمار وبلاگ
تعداد بازدید : 9244
تعداد نوشته ها : 8
تعداد نظرات : 0
Rss
طراح قالب
حمید رضا علیخانی

 

شهرگلشن   و  معارف گیاه شناسی



     در ادامه مطلب.....................................................











شهرگلشن   و  معارف گیاه شناسی




                  معارف گیاهى ؛ ج‏3 ؛ ص354


            در شمال ایران به آن کوچی گویند و 



برگ  آن جهت مسموم کردن ماهی ها در آب  کاربرد دارد.  



                          باقلاى هندى‏


در کتب طب سنتى با نامهاى «اطموط»، «اطماط» (صیدنه) و «اکتمکت» 

(صیدنه و مخزن) آمده است. به هندى «کارانجا» و «کارانج» گفته مى‏شود. 

سابقا در بازار دارویى فارس با نام «خایه ابلیس» عرضه مى‏شده است. 

ثمر درختى است که درخت آن را به فرانسوى‏Pongami و به

 انگلیسى‏Indian beach وPoonga oil plant مى‏نامند.

گیاهى است از خانواده‏Leguminosae ، نام علمى آن‏Pongamia pinnata (L .)

 Merr . و مترادف آن‏Pongamia glabra Vent . است.

توضیح: در لغت‏نامه دهخدا بر مبناى آنچه که در تحفه حکیم مؤمن آمده، 

اکتمکت را یک نوع سنگى که تقریبا داراى همین خواص باقلاى هندى است 

معنى کرده‏اند، ولى طبق مطالعاتى که به عمل آمده و در مخزن و صیدنه 

نیز تأیید شده و نام هندى آن کارانجا در مدارک علمى هند نیز تطبیق مى‏نماید، 

توصیف تحفه درست نیست و اکتمکت میوه درختى است با نام و مشخصات

 یادشده که در مخزن آمده و مراجع علمى غربى و هندى نیز نام و مشخصات

 آن را به شرح مذکور مشروحا آورده‏اند و در اینجا از نظر مقایسه براى خوانندگان 

عزیز، خواص و کاربرد این دارو را عینا از منابع علمى امریکا، هندى و همچنین 

از مخزن الادویه نقل مى‏کنیم.

مشخصات‏

باقلاى هندى میوه درختى است به بلندى 15- 10 متر، خیلى پرشاخه و منشعب‏

معارف گیاهى، ج‏3، ص: 355

و برگهاى آن مرکب، داراى 7- 5 برگچه بیضى سبز که خیلى دیر مى‏ریزد 

و تا اواسط زمستان روى درخت مى‏ماند. گلهاى آن خوشه‏اى شل و سفیدرنگ 

که معمولا محور گلها از کنار برگها یعنى از محل تقاطع دمبرگ با ساقه ظاهر

 مى‏شود. میوه آن داراى غلاف کوچک و کمى دراز مانند باقلا مى‏باشد که اغلب

یک دانه و بندرت 3- 2 دانه در آن قرار دارد. این درخت در سرتاسر هند در کنار 

رودخانه‏ها بخصوص در سواحل دریاها و همچنین در چین، جاوه، استرالیا و

 به‏طور کلى در سرتاسر سواحل از جنوب چین تا پولینزیا مى‏روید.

ترکیبات شیمیایى‏

در روغن تازه دانه آن ماده کارانجین‏[1] یافت مى‏شود که در روغن بى‏حرکت جدا 

شده و ته‏نشین مى‏شود.

در کارانجین ماده پونگامول‏[2] وجود دارد که به نظر مى‏رسد متعلق به

 گروه هایدروکسى‏فلاوون‏[3] ها باشد [رانگاسوامى- سشادرى‏]. در مواد جامدى 

که پس از چند روز ماندن روغن خام از روغن جدا شده، بهنیک اسید مشخص 

شده است [مانجونات- رائو]. از پوست ریشه درخت که یک داروى ضد عفونى

 است، ماده متبلورى را آقاى رانگاسوامى‏[4] جدا کرده که نام آن را کانوجین‏

[5] گذارده است. این ماده به مقدار کمى در پوست ساقه نیز یافت مى‏شود.

در گزارش علمى دیگرى در مورد ترکیبات شیمیایى گیاه چنین آمده است:

 در تخم گیاه در حدود 36- 27 درصد یک نوع روغن چرب تلخ و مقدار کمى 

اسانس روغنى فرّار وجود دارد و اضافه شده که علاوه بر روغن ثابت در تخم آن 

سه نوع ماده متبلور به نامهاى کارانجین، پونگامول و گلابرین‏[6] وجود دارد 

و کارانجین ماده مؤثر و عامل عمده آن است که خواص شفابخش روغن دانه 

مربوط به آن است. ماده عامل تلخ دانه براى شفاى انواع زیادى از بیمارى‏هاى

 پوستى مؤثر است.

معارف گیاهى، ج‏3، ص: 356

خواص- کاربرد

الف) کاربرد آن در نواحى خاور دور که در منابع امریکایى آمده است:

از روغن دانه گیاه براى معالجه بیمارى‏هاى پوستى استفاده مى‏شود و در برخى

 مآخذ آمده است که مالیدن آن براى روماتیسم نیز نافع است. روغن آن داراى

 خاصیت ضدعفونى‏کننده و پاک‏کننده چرک است [وان‏استى‏نیس- کروزمان‏]. از گرد ریشه خشک خردشده درخت و پوست ساقه آن براى رفع خارش استفاده مى‏شود [وان‏استى‏نیس- کروزمان‏].

از پوست درخت براى سقط جنین مى‏خورند [گررو]. تمام قسمتهاى مختلفه درخت اعم از دانه یا برگ یا پوست همه قى‏آور هستند [هاو]. از تمام قسمتهاى گیاه به عنوان سم‏ ماهى‏ براى صید ماهى استفاده مى‏شود.

ب) کاربرد آن در هند که در منابع علمى هندى منعکس است:

در هند از دانه گیاه در استعمال خارجى براى معالجه بیمارى‏هاى پوستى استفاده 

مى‏شود. روغن دانه آن براى درمان ناراحتى‏هاى جلدى، جرب و هرپس بر روى مواضع

 مالیده مى‏شود. از پوست تازه ساقه درخت در استعمال داخلى براى درمان

 بواسیر خونى استفاده مى‏شود. از برگهاى درخت به صورت ضماد روى زخمهایى

 که کرم زده است گذارده مى‏شود. از شیره و عصاره ریشه درخت براى بستن 

زخمهاى فیستولى و سوراخ‏شده و همچنین براى پاک کردن جراحتهاى متعفن 

و بد استفاده مى‏شود. در استعمال داخلى از عصاره ریشه مخلوط با هم‏وزن آن 

شیر نارگیل و آب آهک براى معالجه سوزاک استفاده مى‏شود.

پ) در منابع طب سنتى ایرانى:

در داخل دانه درخت مغز آن شبیه مغز فندق که دو قسمت مى‏شود وجود دارد 

که داراى مقدار زیادى روغن بسیار تلخ است. برگ و شکوفه درخت نیز تلخ هستند.

دانه آن چون خشک شود، مغز داخل آن جدا شده و اگر دانه را حرکت دهند 

در اثر حرکت مغز در داخل آن صدا مى‏دهد و به این دلیل است که در بعضى 

مدارک طب سنتى آن را سنگ ذکر کرده‏اند.

از نظر طبیعت طبق نظر حکماى طب سنتى گرم و خشک است و برخى 

سرد و خشک گفته‏اند. از نظر خواص معتقدند که ورمها را تحلیل مى‏برد و 

خونریزى را قطع مى‏کند و اگر نصف مغز دانه آن با چند دانه قرنفل ساییده و

 خورده شود براى تسکین درد قولنج باد و گاز و نفخ خیلى مؤثر است. اگر 

دانه آن را با شیر انسان ساییده و شیاف‏

معارف گیاهى، ج‏3، ص: 357

بردارند براى حامله شدن زنان عقیمه مؤثر است و اگر مدت 10- 7 روز هر روز

 سه دانه آن را زیر آتش بپزند سپس بیرون آورده پوست آن را کنده و مغز آن

 را بیرون آورند و بکوبند و با آب مخلوط نموده و بخورند براى تسهیل زایمان 


و وارد شدن آب در کیسه جنین مفید است. روغن دانه آن اگر به بدن مالیده 

شود موجب طراوت پوست و معالجه جرب است و براى جذام نیز نافع است

 و اگر مغز آن را با هم‏وزن آن روغن کنجد مخلوط و حرارت دهند که سوخته و 

مانند ذغال شود و سپس آن را صاف نمایند و در شیشه نگهدارند قدرى 

از آن را روى زخمهاى بد بمالند، زخم را التیام داده به هم مى‏آورد و اگر گرد 

مغز آن را روى برگ کرچک ریخته و برگ را روى بیضه‏اى که آب آورده است

 ببندند و این کار را تکرار نمایند کم‏کم ورم و آب بیضه جذب شده و تحلیل

 مى‏رود و یا از یک طرف سر باز مى‏کند و التیام مى‏یابد.

گیاه دیگرى از خانواده بقولات‏Leguminosae در هند مى‏روید که به 

انگلیسى‏Derris وDeguelia نامیده مى‏شود، این گیاه چون در ریشه 

آن مقدار قابل ملاحظه‏اى ماده معروف حشره‏کش‏Rotenone وجود دارد

 معروفیت دارویى و حشره‏کشى دارد. نام علمى آن‏Derris elliptica (Roxb .)

 Benth . و مترادف آن‏Pongamia elliptica Sweet . مى‏باشد.[7]

 


[1] ( 1).Karangin

[2] ( 2).Pongamol

[3] ( 3).Hydroxyflavone

[4] ( 4).Rangaswami

[5] ( 5).Kanujin

[6] ( 6).Glabrin

[7] میر حیدر، حسین، معارف گیاهى، 8جلد، دفتر نشر فرهنگ اسلامى - تهران، چاپ: هفتم، 1385 ه.ش.

-------------------------------------------------------




-------------------------------------------------
دسته ها :
X